İlk yazımda belirttiğim gibi endüstri mühendisleri sistem tasarımı,işletilmesi ve kurulumuna yardımcı olurlar.Endüstri mühendisleri sistem mühendisleri olarak da adlandırılabilir.Bazı üniversitelerde sistem mühendisliği bölümleri mevcuttur.Yalnız bu terim diğer mühendislik disipleriyle karıştırılmamalıdır.Mesela bilgisayar mühendisleri bilişim sistemlerini, makine mühendisleri mekanik sistemleri,elektrik mühendisleri kısaca elektrik sistemlerini tasarlar.Peki endüstri mühendisleri ne tip sistemleri tasarlar?.Endüstri ve sistem mühendisleri sistemleri 2 seviyede tasarlar.Birinci seviye faaliyet sistemleri olarak adlandırılır ve insan faaliyetlerinin yapıldığı fiziksel işyeri ile ilgilenilir.2.seviye yönetim kontrol sistemleri olarak adlandırılır ve örgüt içinde bütün faaliyetleri planlama,ölçme ve kontrol etmek için gerekli işlemlerle ilgilenir.
Aşağıda belirtmiş olduğum mühendislik faaliyetleri “Endüstri Mühendisi ne tip işlerde çalışır,ne iş yapar” sorusuna gerçekten çok detaylı ve yerinde bir cevap veriyor.Bu maddeleri bir yere not etmenizi tavsiye ederim.
Üretim İşlemleri
A.Ürün veya hizmetler ile ilgili:
1.Önerilen bir ürün veya hizmeti analiz et:
*Çeşitli üretim hacimlerinde karlı olup olmayacağını belirle.
*Mevcut ürün hattı ile uyumlu mu?.
*Mühendislik tasarım bölümünde hazırlandığı biçim ile tasarımın imal edilebilirliğini değerlendir.
*Kullanılacak en iyi (en fazla maliyet-etkin) malzemeye belirle
2.Mevcut ürün veya hizmetleri geliştirmeye çalış:
*Ürün kullanımı hakkındaki Pazar verilerini analiz et.
*Tasarım değişimlerini mühendislik tasarım bölümü ile birlikte koordine et.
3.Ürünlerin dağıtımı ve hizmet sağlanmasıyla ilgili analizleri gerçekleştir.
B.Ürün imalat veya hizmet etme süreciyle ilgili:
1.İmalatın en iyi süreç ve yöntemini belirle:
*Her bileşene sınıflandırma ve kodlama uygula
*Uygun olduğu zaman grup teknolojisi prensiplerini uygula
*Ürün sırasını belirlerken süreç planlama algoritmalarını uygula;alternatif rotaları belirle
*Uygun takım ve aparatları tasarla ve belirle
2.Teçhizatı seç,otomasyon derecesini belirle,robotları v.b. kullan
3.Montaj hatlarını dengele
4.En iyi malzeme akış ve malzeme taşıma yöntem ve sistemlerini belirle
C.Tesislerle ilgili:
1.Teçhizat için en iyi düzenlemeyi belirle
2.Ham malzeme,yarı mamul ve mamul için uygun depolama tesislerini belirle
3.Uygun önleyici bakım işlemleri ve sistemlerini belirle
4.İşlem için uygun yardımcı maddeleri temin et.
5.Uygun kontrol ve test tesisleri temin et
6.Güvenlik ve acil hizmetleri temin et
D.İş yöntemleri ve standartları ile ilgili:
1.İş ölçümü çalışmaları yap;standart zamanları belirle;ihtiyaç duyulduğunda bunları güncelleştir
2.Yöntem geliştirme çalışmalarını gerçekleştir.
3.Maliyet ve israfı ortadan kaldıracak şekilde değer mühendisliği çalışmalarını gerçekleştir.
E.Üretim planlama ve kontrol ile ilgili:
1.Faaliyet düzenini tahmin et (kaç birim satılacak)
2.Kapasite ve kaynak kısıtları analiz et.
3.İşlemleri planlamayı gerçekleştir:
*Gereken tesis için yeniden düzenleme işlerini kolaylaştır.
*Üretim oranları;montaj hatlarını yeniden dengele
*Ana üretim planlarını hazırla
4.Envanter analizini gerçekleştir
*Var olan ham madde,yarı mamul ve mamul stok düzeyini belirle.
*Çok seviyeli envanter analizlerini gerçekleştir.
*Uygun yeniden sipariş verme düzeyleri,yeniden sipariş verme miktarları ve emniyet stok düzeylerini belirle.
*Kalite,tedarik süresi,güvenilirlik ve benzeri tedarikçi başarım ölçütlerini takip et
*Uygun bir biçimde “just in time” prensiplerini kullan.
5.Malzeme ihtiyaç planlamayı gerçekleştir (MRP)
6.İşlemleri çizelgelemeyi gerçekleştir:
*Kaynakları paylaştır
*Bileşen üretimini çizelgele
*Montaj işlemlerini çizelgele
*Çizelge gözden geçirme ve güncelleme işlemlerini tasarla
7.Kalite kontrol sistemi ve muayene yöntemlerini tasarla
8.Üretim,envanter ve iş gücünü eş zamanlı olarak düzleştir.
9.Atölye denetimi için sistemler ve yöntemler tasarla:
*İlerleme ve durum raporlama
*Yetersiz kaynak raporları
*Kalite ve yeniden işleme raporları
*Düzeltme faaliyeti yöntemleri
*Maliyet biriktirme
*İşçilik kullanım raporları
*Verimlilik ve etkinlik raporları
Yönetim Sistemleri
A.Bilişim Sistemleri ile ilgili:
1.Yönetim bilişim ihtiyaçlarını belirle:
*Tüm seviyelerde yöneticiler tarafından verilen kararları belirle;her bir kararın zamanlamasını belirle
*Her bir karar için ihtiyaç duyulan özel veri/bilişimi belirle
*Her bir veri için elemanının kaynaklarını belirle
*Veri iletimi için tedarikçiden veri şeklini ve uygun iletişim araçları belirle
2.Bilişim sistemini destekleyecek veri tabanını tasarla:
*Veri kaynaklarından gelen girdi formatlarını belirt.
*İhtiyaç duyulan dosyaları belirt.
*Her bir dosyanın içereceği kayıtları belirt
*Her bir kayıt için,bir araya geldiğinde kaydı oluşturacak veri elemanlarını belirle
*Çeşitli veri dosyaları arasındaki ara yüzleri tasarla.
3.Üretilecek yönetim raporlarını tasarla:
*Yönetim seviyesine göre
*Dönemlere göre
*Etkileşimli sorgulamayı sağla
4.İhtiyaç duyulduğunda veri analizlerini gerçekleştir
5.Örgütün tüm düzeylerine geri besleme sağla
6.Karar destek sistemlerini geliştir ve uygula
7.Veri iletişimlerini ve bilgisayar ağları için ihtiyaçları analiz et
B.Finans ve maliyet sistemleri ile ilgili:
1.Bir bütçeleme sistemi tasarla
2.Çeşitli mühendislik ekonomisi çalışmaları gerçekleştir
3.Maliyet düşürme programlarını tasarla,uygula ve izle
4.Standart maliyetleri sistematik olarak güncelleme işlemlerini tasarla
5.Çeşitli amaçlar için maliyet tahminlerini üretmek amacıyla sistemler tasarla.,
6.Yönetsel karar verme için maliyet veri raporlama ve izleme yöntemleri geliştir.
C.Personel ile ilgili:
1.Çalışanları test,seçme ve yerleştirme işlemlerini tasarla
2.Firmadaki tüm düzeydeki personel için eğitim ve öğretim programları tasarla.
3.İş değerlendirme ve ücret teşvik programları tasarla ve kur.
*Bireysel teşvikler
*Grup teşvikleri
*Kar paylaşımı programları
*Finansal olmayan teşvikler
4.Etkili işçilik ilişkileri program ve işlemleri tasarla.
5.İşleri,işyerlerini,toplam iş ortamını tasarlarken işbilimi ve insan faktör mühendisliği prensiplerini uygula.
6.Etkili iş zenginleştirme programları geliştir.
7.Kalite çemberi grup faaliyetlerini koordine et
8.Etkili güvenlik programı tasarla,uygula ve izle.
Üst Düzey Hizmetler
A.Kapsamlı planlama ile ilgili:
1.Çok seviyeli planlama sistemi tasarla,uygula ve izle
*Örgütün misyonunu belirt.
*Anahtar sonuç alanlarını belirle
*Uzun dönem amaçları belirt
*Kısa dönem amaçları kararlaştır.
*Gerçek sonuçları izlemek,planla karşılaştırmak ve düzeltme faaliyetini belirlemek için sistem tasarla.
2.Stratejik planın uygulanmasında uygulanmasında üst yönetime yardım et.
3.Uluslararası alanda firmanın stratejisini gerçekleştirme koordinasyonunda yönetime yardıme et.
4.Kurumsal modellemeyi gerçekleştir:
*Ana şirket fonksiyonları arasındaki ana veri akışlarını harita üzerinde gösterildiği üst düzey bir “işletme modeli” gerçekleştir.
*Kurum fonksiyon,alt fonksiyon,v.b. hiyerarşik ayrışım yapısını geliştirmek için var olan modelleme yöntemlerini kullan.
*İşletme yanıt çevrimlerinin ölçümü,kritik baskı noktalarının belirlenmesi ve stratejik fırsatları belirlemede kurumsal model kullan.
5.Sistem bütünleştirme faaliyetlerini gerçekleştir:
*Anahtar fonksiyonel ara yüzleri belirle
*Fonksiyonlar arasındaki karşılıklı bağımlılığı belirle
*Fiziksel süreçleri mümkün olduğu kadar basitleştir.
*Bilgi değişimini uyumlu hale getir.
*Standart veri değişim protokollerini uygula
6.Kapasite analizlerini gerçekleştir
7.Yeni fabrika alanları ve fabrika genişletme ile ilgili karar alma sürecine katıl
8.Proje yönetim hizmetleri sağla
*Proje tanımla ve planlama
*İş ayrışım yapıları
*Ağ analizi
*Projelerin gelişiminin ve sonuçlarının izlenmesi
9.Örgütte toplam kalite yönetimi kavramını uygulamaya yardım et
10.Kaynak yönetimine liderlik et:
*Enerji,su ve diğer kaynaklardan yararlanma ile ilgili tanı hizmetlerini sağla
*Kendini yeniden yapılandırmasını sağlamanın etkili yollarını öner
*Atık,hurda ve diğer yan ürünlerin yönetimi için etkili sistemler geliştir
*Şirketlerin ürünlerinin yapımında kullandığı bileşen ve süreçlerin olumsuz etkilerini sürekli azaltma çabalarına liderlik et
B.Politikalar ve Yöntemler:
1.Örgütsel analiz ve tasarımla ilgili çalışmalar yap
2.Çeşitli fonksiyonel gruplama analizleri yap,tepe yönetime iyileştirme öner.
3.Politika el kitapçıkları hazırla ve sürekliliğini sağla
4.Bütün yönetim uygulamaları ve sistemleri için mevcut yöntemleri geliştir ve sürdür
C.Başarım Ölçümü ile ilgili:
1.Her bir örgütsel birimin anahtar alanları için anlamlı başarım ölçütleri tasarla
2.Her bir birim için “kritik başarımı faktörleri” veya başarı ölçütleri belirle
3.Tüm birimlerin günlük verilerini analiz etmek ve sonuçlarını yorumlamak için yöntemler ve sistemler geliştir
4.Düzeltme faaliyeti yöntemlerini açıkça belirle
5.Tüm yönetim düzeyleri için raporlar tasarla
D.Analiz ile ilgili
1.Sistemleri analiz et ve modelleri kur
*Çalışılan problemleri açık ve tam olarak ifade et
*Uygun çözüm metodunu belirle
*Temel çözüm yöntembilimlerini uygula
*Model ve çözüm yöntemleri ile ilgili bütün varsayımları belirle
*Çözüm sonuçlarını,orjinal problem ifadesi ve bu çözümün altında yatan varsayımlar cinsinden yorumla
2.Benzetim çalışmalarını uygun bir biçimde gerçekleştir
3.yöneylem araştırması çalışmalarını uygun bir biçimde gerçekleştir
4.İstatiksel analizleri gerçekleştir
5.Mevcut sistemin dinamik doğasının farkına var ve önerilen çözümlere bu özelliği ekle
6.Uygunsa yapay zeka ve uzman sistem kavramlarını uygula
7.Örgütün genel başarısını sürekli olarak iyileştirme çabalarının bir parçası olarak,örgütün uygun olan kısımlarında tasarlanmış deneyleri gerçekleştir.
Bir kişi bir örgütün yukarıdaki faaliyetlerinin tamamını gerçekleştiremez.Buna rağmen Endüstri ve Sistem mühendisliği öğretim programları bu faaliyetlerin birçoğunu içeren temel ilkelerin öğretilmesi amacı ile tasarlanır.Mühendis olan biri yapılacak faaliyetlerin bir alt bölümünde üzmanlaşacaktır.Endüstri Mühendisliği bölümü ,yukarıda maddeler halinde verilen faaliyetleri öğrenmek için harcanan bireysel çabaların eşgüdümünü sağlayacaktır.
kaynak:
Endüstri ve Sistem Mühendisliğine giriş kitabı çevirenler Ufuk Kula,Orhan Torkul,Harun Taşkın
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder