Endüstri Mühendisliği Yöntembilimleri

Bu yazımda sizlere kısaca genel olarak EM’de kullanılan yöntembilimleri açıklayacağım.



İmalat Mühendisliği


Bir ürünün üretim sürecinin tasarlanmasıdır.İmalat mühendisliği üretim süreci ile ilgili önemli noktalar:




1.Ürünün imal edilebilirliğinin değerlendirilmesi
2.Süreçlerin ve kesme takımı malzemesi,boyutu ve şekli;kesme hızı;kesme derinliği ve benzeri seçme gibi süreç parametrelerinin seçilmesi
3.İmalat esnasında iş parçasını sabitleme ve parçanın pozisyonunu kontrol etmek için kullanılan iş-tutucu araçların (tutucu ve aparatlar) seçilmesi
4.Parça imalat maliyetlerinin tahmin edilmesi
5.Üretilen parça kalitesinin sağlanması


Tesis Yerleştirme ve Düzenleme


Tesis,bir amaca hizmet etmek için inşa edilen veya kurulan yapılardır.Tesis yönetimi,tesisin düzenlenmesi veya yerleştirilen bir tesisin iç düzenlenmesiyle ilgili bir yerleşim kararıdır.


Malzeme Taşıma,Dağıtım ve Rotalama


Malzeme taşıma,bir ürünün ya da bir parçanın bir yerden diğerine hareket etmesi veya taşınması ile oluşur.Malzeme taşıma ,genellikle bir fabrikanın toplam maliyetinin %25 ini oluşturmakta ve bu maliyet genel olarak,toplam fabrikanın maliyetinin %5 ile %90 ı arasında değişmektedir.Bir ürünün ya da parçanın hareketi sırasında ürün ya da parçaya hiçbir işlem yapılmaz.Bu açıdan bakıldığında taşıma,üretken olmayan bir harekettir;oysa ortalama olarak,fabrika giderlerinin %25 ini bu taşımalar oluşturmaktadır.


İş tasarımı ve Örgütsel başarım- İş Ölçme


İş tasarımı etkinliğin belirlenmesine yardımcı olur.İş ölçümü ise etkinliğin ölçüldüğü bir standarttır.Örgütsel başarımda bu iki faktör rol oynar.Toplam örgütsel sistem başarımının odağı çok daha geniştir:etkinliğin yanı sıra daha birçok başarım ölçütünü (yani kalite,çalışma hayatının kalitesi,etkinlik,yenilik,karlılık,üretkenlik) göz önünde bulundurur.İş ölçme/tasarım ise öncelikle etkinliği ele aldığından daha sınırlı bir odağa sahiptir.


İşlemler planlaması ve kontrol


Girdileri (hammadde gibi) çıktıya (ürün) dönüştürmek için yapılan işlemlerin planlanması ve kontrolüdür.İçerisinde şu başlıkları içerir:İşlemler planlama,envanter planlama ve kontrol,işlemler çizelgeleme,iş dağıtım ve ilerleme kontrol,talep tahmini,mrp sistemleri,just in time (tam zamanında üretim).


Kalite Kontrol


Kalite müşteri isteklerini ve beklentilerini en iyi şekilde karşılamaktır.Bunu sağlamak için Kalite kontrol’un çeşitleri araçları kullanılır.Bunlar:akış şeması,sebep-sonuç diyagramı,kontrol kartı,pareto analizi,histogram,saçılım çizelgesi,deney tasarımı ve kontrol şemalarıdır.


Ücretlendirme


Ücretlendirme işin başarıyla gerçekleştirilmesi ile ilgili alanlarda yapılan ödeme faaliyetlerini kapsar.Bu konu şu başlıkları içerir:iş değerlendirme,iş tanımları,iş spesifikasyonları,ücret araştırmaları ve teşvik planlarıdır.


Cad/Cam,Robotik ve Otomasyon


Bu alandaki gelişmeler bazıları tarafından 2.endüstriyel devrim olarak görülür.Gelecekte insansız çalışabilen fabrikalar olabileceği öngörülmektedir.Yapay zeka ve uzman sistemler dalındaki gelişmeler bu alanı olumlu yönde etkilemektedir.Günümüzde bazı fabrikalar özellikle otomobil imalatı/parça montajı yapanlar otomasyon-robotik sistemlerinden yararlanmaktadırlar.Cnc tezgahlarının kullanım alanı daha da geniştir.


İnsan Faktörler


Endüstri mühendisi,bir insanın da sistemin belirli bir bileşeni olarak sistemi eklenmesi gerektiğine karar verdiğinde,söz konusu kişinin başarım özelliklerine de dikkat edilmesi eşit derecede önem taşır.İnsanların da makineler gibi başarım özellikleri vardır.


İnsan başarım özelliklerinin ölçümü veya değerlendirilmesi ile ilgili çalışma alanına insan faktör mühendisliği veya sadece insan faktörleri denir.İnsan faktörleri ile ilgili çalışma ve araştırmaların çoğu endüstri mühendisliği bölümü bünyesinde ,genellikle lisansüstü programlarında yapılmaktadır.İnsan faktörleri ,davranış bilimleri (örneğin psikologlar ve sosyologlar) ve biyolojik bilimlerin (örneğin fizyologlar ve biomühendisler) yanı sıra endüstri mühendisliğini de içeren disiplinler arası bir alandır.


Kaynak Yönetimi


Enerji yönetimi,su yönetimi,tehlikeli madde yönetimi gibi konuları içerir.Bir endüstri mühendisi,enerji yönetiminde diğer dallardan mezun olmuş herhangi biri kadar bilgi sahibidir.Bir endüstri mühendisinin kazanlar,ısıtma,havalandırma ve soğutma,ışıklandırma ve benzer konularda ek eğitim alması ya da en azından yetersiz olduğu konuların farkına varması gerekebilir.Birçok endüstri mühendisi günümüzde enerji yönetimi alanında başarı ile çalışmaktadır.


Finans Yönetimi ve Mühendislik Ekonomisi


Finansal yönetim muhasebe-maliyet muhasebesi olarak da tanımlanabilir.Finans yönetimi ve mühendislik ekonomisi birbirinden tamamen farklı olmasına rağmen,iki konu arasında önemli bir ilişki vardır.Örneğin muhasebe fonksiyonu,geçmiş finansal verilerin kaydedilmesinden,özetlenmesinden ve sunulmasında sorumlu iken,mühendislik ekonomisi ise şu anki ve gelecekle ilgili ekonomik kararlar almak için kullanılır.


Yöneylem Araştırması


Çağdaş bilimin ilgilendiği karmaşık problemler,sanayi,ticaret,devlet ve savunma alanlarındaki büyük ölçekli insan,makine,malzeme ve para sistemleri doğrultusunda ve bu sistemlerin yönetilmesinde ortaya çıkmaktadır.Ayırdedici yaklaşım,alternatif kararların,stratejilerin veya kontrollerin sonuçlarını öngörmek ve kıyaslamak için şans ve risk gibi etmenlerin ölçümünü içerecek şekilde sistemin bilimsel bir modelini geliştirmektir.Amaç,yönetimin kendi politikalarını ve faaliyetlerini bilimsel olarak belirlemesine yardım etmektir.


kaynak:


Endüstri ve Sistem Mühendisliğine giriş kitabı çevirenler Ufuk Kula,Orhan Torkul,Harun Taşkın